Emilian Stanew, Antychryst

Autor: admin. Kategorie: Emilian Stanew, Antychryst; Przekłady prozy .

  

Uprzejmie informuję, że powieść Emiliana Stanewa Antychryst ukazała się w serii „Mała Biblioteka Literatury Bułgarskiej” w Wydawnictwie „scriptum” i jest do nabycia w sklepie wydawnictwa lub za pośrednictwem Księgarni Akademickiej w Krakowie.

Emilian Stanew (1907–1979), jeden z najbardziej znanych pisarzy bułgarskich II połowy XX wieku. Urodził się w Wielkim Tyrnowie, część dzieciństwa spędził w Elenie, a następnie we Wracy, gdzie ukończył gimnazjum. W Sofii uczył się malarstwa, a następnie podjął studia na Wolnym Uniwersytecie Nauk Politycznych i Ekonomicznych, specjalizując się w sprawach finansowych i kredytowych. W latach 1933–44 pracował w sofijskim Urzędzie Miasta. Po ojcu odziedziczył pasję łowiecką, której literackim przejawem była tematyka animalistyczna w pierwszym okresie twórczości. Stała się ona później przepustką do tzw. kółka łowieckiego, grona znanych osób, których pasja łowiecka zbliżała do dyktatora Todora Żiwkowa i ta bliskość bywała okazją do wpływania na niektóre jego decyzje. Publikował od 1931 roku w najpoważniejszych czasopismach literackich. Początkowo były to opowiadania i nowele. Większość z nich ukazała się w tomach: Primamlivi bljasyci (1938, Nęcące blaski), Wyłczi noszti (1943, wilcze noce), Dełnici i praznici (1945, Zwyczajnie i od święta), Diva ptica (1946, Dziki ptak), W ticha weczer (1948, Cichą wieczorową porą), Kradecyt na praskowi (1948, Złodziej brzoskwiń, pol. wydanie Smutna miłość, 1961). W latach 1958–64 opublikował powieść Iwan Kondarew (polski tytuł Wojna z aniołem, 1967), przedstawiającą ludowe powstanie wrześniowe 1923 roku. Zarówno Złodziej brzoskwiń, jak i Iwan Kondarew, a także romans powieściowy Tyrnowskata carica (1974, Królowa tyrnowska), którego akcja rozgrywa się na początku XX wieku, doczekały się popularnych ekranizacji. Wysoko ocenione zostały dwie jego opublikowane także w Polsce powieści historyczne: utrzymana w konwencji legendy Legenda o Sibinie, księciu presławskim (Legenda za Sibin, preslawskija knjaz, 1968) oraz będąca jej kontynuacją Łazarz i Jezus (Tichik i Nazarij, 1985), а także powieść Antychryst (Antichrist, 1970). Nawiązują one do okresu II carstwa bułgarskiego z XIII i XIV wieku, do którego osłabienia i upadku przyczyniła się, zdaniem Stanewa, osłabiająca państwo chrześcijańska sekta bogomiłów, odwołująca się do manicheizmu, a także mesalianizm i hesychazm. Mesalianie głosili, że grzech Adama sprawił, iż w duszy człowieka zamieszkał szatan i tylko asceza pozwala zbliżyć się do Boga. Hezychazm zaś upatrywał drogę do zjednoczenia z Bogiem poprzez Chrystusa i ascetyczno-mistyczne praktyki modlitewne, pozwalające ujrzeć „światłość Taboru”, która jest świadectwem obecności Boga. Podana w konwencji żywotu relacja mnicha Teofila uwiarygodnia w Antychryście wydarzenia przybliżające upadek państwa, ale jednocześnie poprzez podniosłość stylu i zabiegi rytmizujące nadaje narracji charakter legendy. Przyczyny upadku państwa upatruje Stanew w dążeniach do zastąpienia porządku świata, kwestionowanego zarówno w manichejskim dualizmie bogomiłów, jak i oderwanym od życia modlitewno-ascetycznym mistycyzmie hezychastów porządkiem Bożym. W swym uniwersalnym przesłaniu powieść nabrała szczególnej aktualności w następnym dziesięcioleciu, kiedy przy aktywnym udziale córki Todora Żiwkowa Ludmiły, zideologizowany w duchu komunizmu porządek życia próbowano łączyć z fascynacjąmistyką, ezoteryzmem i parapsychologią. Analogie do stanu państwa pod koniec przedstawianych przez Stanewa wydarzeń stawały się oczywiste. I takie są zawsze i wszędzie tam, gdzie ziemski porządek życia próbuje się organizować według oderwanej od życia ideologii.

 

 

 

. . : : M E N U : : . .

Przekłady i Publikacje

. . : : L I N K I : : . .